Kuala Lumpur, Maleisië - 19 december 2010
We hebben een onvergetelijke week op Borneo (regio Sabah) achter de rug. Alles wat we gehoopt hadden te zien aan wildlife hebben we ook super goed gezien. De Orang Oetan in het wil slingerend door de bomen, de roep van de neushoornvogel van meters afstand horen, de neusaap (proboscisaap) en de Bornean Gibbon hoog in de toppen van de bomen bekijken maar ook midden in het regenwoud zijn was een nieuwe ervaring. Deze week heeft onze dromen overtroffen. Het regenwoud moet echt behouden blijven; wat een uniek stuk natuur. We laten Borneo achter ons met een grote lach op ons gezicht en we nemen een zak vol herinneringen mee voor de rest van ons leven.

Sandakan, 12 december 2010
Onze eerste dag in Borneo zijn we naar het voeden van de orang oetans gaan kijken in het Sepilok rehabilitation centre. Sepilok is een zeer goed initiatief om de bevrijde orang oetans die in gevangenschap leefden weer terug te zetten in de natuur maar het voeden ervan geeft wel een dierentuin gevoel (ook door de vele schreeuwende kinderen op het platform). Desalniettemin een leuke gelegenheid om plaatjes te schieten. We hadden geluk want na het voeden kwam er een vrouwtje met een heeeel jong orang oetannetje naar beneden zeilen via een touw. Dat was echt gaaf.

Kinabatangan River, 13-15 december 2010
We zijn per boot richting onze eerste bestemming gereisd. De eerste vogel die we zagen was de oriental pied hornbill. Wauw mooi beest. Komt hier blijkbaar veel voor, maar ja die zien wij niet dagelijks in onze notenboom thuis dus voor ons enorm bijzonder. Er zijn acht soorten hornbills (hoornvogels) in Maleisië; ze vliegen als een toekan omdat hun snavel zo zwaar is. De 'toeter' op hun snavel hebben ze om hun speciale roep kracht bij te kunnen zetten.
We zijn op de Kinabatangan River verbleven bij de Kinabatangan Riverside Lodge. We hebben hier veel trips per boot gemaakt en hebben veel dieren gespot vanaf het water. Een grote water monitor lizard was het eerste wat we zagen, maar de topper was toch wel de proboscisaap - oftewel de neusaap oftewel Hollandse aap. Ja, wij hebben blijkbaar een grote neus vandaar dat deze aap naar ons vernoemd. We hebben onze neus maar goed geprobeerd te verstoppen anders hadden we nu misschien in onze blote kont ook boven in de bomen moeten blijven. Haha.
Een groep van deze apen bestaat uit een dominante mannetjesaap en heel veel vrouwtjes en kleintjes. We hebben hier een hele tijd bij staan kijken want het gedrag van deze apen is een aardigheid om te zien. Om elkaar te waarschuwen blijven ze naar elkaar roepen. Zo grappig met zo'n grote neus. De mannetjes hebben trouwens de grootste en hoe groter hoe meer sexueel aantrekkelijker voor de vrouwtjes. Size does matter!
Tijdens de ochtendrit (per boot) hebben we genoten van de vele dieren. Vooral van de Silver leaf langur (aapsoort): deze zijn niet zo gemakkelijk te zien maar we hebben dus geluk gehad. Hoog in de bomen genoten deze aapjes van de ochtendzon. Het springen van tak naar tak was echt fantastisch om te zien. Het hoogtepunt was toch wel de common kingfisher die blijkbaar niet zo common is hier. We konden ‘m echt heel goed bekijken want hij bleef lang zitten op de punt van een tak. Hij was blijkbaar hongerig en dat klopte waarschijnlijk. Op een gegeven moment dook hij en ving hij een visje. Deze had hij binnen no-time verorberd en ging hij tevreden in het riet zitten en bleef hij niet meer zo rustig zitten. Tijdens deze ochtendrit hebben we ontbijt op het bootje gehad. Dit zijn echt van die onvergetelijke momenten.

Na het ontbijt hebben wen een wandeling van een uurtje gemaakt door het dicht begroeide oerwoud. Het was enorm modderig en we moesten goed uitkijken voor bloedzuigers. Weinig gezien, aantal insecten en de sporen van wild pigs. Na een dretserige, modderige wandeling waren we weer terug bij de boot en na een bloedzuigercontrole werden we 'vrij' verklaard. Jippie we survived ..... dachten we. In de boot had Janneke het warm en ze trok haar thermo shirtje uit en haar blouse aan. En toen, auw het doet pijn op mijn arm en ze voelde het direct. Een bloedzuiger. Pascal moest lachen en dacht ja, todat de blouse omhoog ging en daar zat er eentje op haar bovenarm lekker te genieten van het bloed van Janneke's arm. Natuurlijk moest Pascal eerst een foto maken voordat hij Janneke's held zou zijn. Pascal trok en trok en trok. Hij moest harder trekken zei Ronald (De gids). Nadat hij dit had gedaan schoot de bloedzuiger los. En meteen kleefde hij aan Pascal's vinger. Je moet goed rollen en dan laat hij uiteindelijk los. Maf beestje en een bloedpuntje achterlatend op Janneke's arm en in het begin een vervelend zeurderig gevoel.
In het programma zat ook een bezoek aan de grotten van Gomantang geweest. Daar kunnen we heel kort over zijn. Wat een smerige bedoeling. Een hoop uitwerpselen in het begin van de grot van de zwaluwtjes en de vleermuizen en bovenop die hele berg 'stront' vertoeven duizenden zo niet miljoenen kakkerlakken en andere insecten die zich hier heel gelukkig in en op voelen. Bah wat een stronthoop. De lucht.... die besparen we jullie.
In de grot worden trouwens de beroemde vogelnestjes geoogst voor de Chinese markt (voor de welbekende vogelnestjessoep). Dit is gouden business. De mannen mogen twee keer per jaar de nestjes oogsten en iedere 3 jaar kun je als bedrijf hier op inschrijven om deze business binnen te halen. Het oogsten duurt ongeveer 3 - 4 weken en de mannen die het werk doen blijven de volledige periode in de grot omdat men anders bang is om beroofd te worden. Ze verdienen er echt heel veel geld mee. Er is nog een onderscheid tussen zwarte en witte nestjes. Vooral de witte zijn een delicatesse, moeilijk om te oogsten en daardoor verschrikkelijk duur. Het oogsten is ook nog eens levensgevaarlijk werk. 's Avonds hebben we tijdens de laatste boottocht van veraf een orang oetan een nest zien bouwen. Dit was onze eerste keer dat we een wilde orang oetan zagen.

Daarna stond Danum Valley op het programma. Onderweg van Kinabatangan Riverside Lodge naar Danum Valley (Borneo Rainforest Lodge) kwamen we erachter dat we bestolen zijn in de Kinabatangan Riverside Lodge. Er is geld (behoorlijk bedrag in USD) en allebei onze iPods gestolen. De mensen bij Borneo Rainforest Lodge hebben ons super goed geholpen. Het service level in deze lodge is van ongekende hoogte en we zijn hen ook ontzettend dankbaar. Een oplossing kunnen zij natuurlijk ook niet bieden, maar ze hebben ons echt uitstekend geholpen. De mensen van de Kinabatangan Riverside Lodge en S.I. Tours (de organisatie die dit deel voor z'n rekening had genomen) hebben hun handen ervan af getrokken en geen verantwoordelijkheid genomen. Wij hebben dit voorval snel aan de kant gezet en genoten van de rest van onze tijd hier op Borneo.

Danum Valley, 15 - 17 december 2010
De Borneo Rainforest Lodge ligt in de Danum Valley. Dit is een stuk primair regenwoud met daaromheen secundair regenwoud. Primair wil zeggen dat er nog nooit gekapt is en secundair is zo'n 30 jaar geleden opnieuw aangepland/gegroeid. Je kunt het verschil goed zien door de hoogteverschillen en de diktes van de bomen.
In deze omgeving hebben we veelal wandeling gemaakt. Onze eerste wandeling zullen wij nooit meer vergeten. Na 5 minuten hebben we een wilde mannelijke orang oetan gespot. Wat een belevenis en wat een prachtig gezicht. Onbegrijpelijk dat we dit zo snel al zagen. Een volgroeid mannetje met opstaande wangen van geschat tussen de 30 - 32 jaar en 100 kg zwaar, hoog vertoevend in de bomen etend van de vruchten van de ebony tree. ONWERKELIJK en we stonden te kijken alsof we droomden. Echt een hele grote droom is uitgekomen. Kippevel. YES, YES.
De Borneo Rainforest Lodge is trouwens een prachtige plek. Een echte droomlocatie midden in de natuur en de service, het eten, de mensen... absoluut top. De huisjes waar je in slaapt liggen ook mooi en zien er van binnen echt super uit. Mooier kan eigenlijk niet. Voor ons de mooiste plek waar we ooit geslapen hebben en dat ook nog eens in een omgeving waar wij zo veel van houden: de natuur!

We hebben veel gedaan tijdens het verblijf hier. 's Avonds tijdens de eerste nightdrive zagen we de weinig gespotte western tarsier (klein zoogdiertje). We zijn nog steeds verbaasd dat de gids dit diertje van een cm of 20 zag zitten. Verdere vliegende lemuren en vliegende eekhoorntjes gezien. Zo hoog in de bomen dat wij ze zeker niet gezien zouden hebben en onze verrekijker heeft dan ook goed werk verricht.
De ochtendwandeling op de Canopy trail was leuk. De mist hing nog hoog in de boomtoppen; het oerwoud stoomde nog. We hadden verwacht iets meer vogels te zien zo vroeg, maar dat viel wat tegen.
We hebben verder een prachtige wandeling naar een viewpoint gemaakt en twee watervallen. Vanaf het viewpoint kon je heel ver kijken over het regenwoud. Je waant je dan echt in de reclamebeelden van het Wereldnatuurfonds en we zijn het er over eens: dit moet behouden blijven.
De middagwandeling zullen we NOOIT meer vergeten. Het leek een herhaling van de dag ervoor. We dachten dat de dag ervoor niet meer overtroffen kon worden maar niets is minder waar. Na vijf minuten werd Yoktan (onze gids) ingeseind dat een orang oetan gespot was op de grond. We liepen er naar toe en ..... daar zat een mannetje met grote wangen te snoepen van de wild ginger aan de waterrand. Dit is uniek. Dit is niet waar. We stonden er een paar meter vandaan. We moesten aan een bepaalde kant blijven zodat hij de mogelijheid had om het pad over te steken naar het regenwoud. En dat deed hij..... Dit moment kunnen we niet omschrijven. Hij kwam uit de bosjes geslofd, keek rustig om en keek ons aan en ging in een iets versnelde gang rechtdoor het pad over en daarna schoot hij rechts het regenwoud weer in. Dit beeld staat op ons netvlies gebrand, forever! We mochten hem achterna gaan van Yoktan en dat lieten we ons geen twee keer zeggen. We hebben genoten, echt genoten van de minuten die volgden. We waren nog de enige die dit gevolgd en gezien hebben. Wat een moment. En we hebben het beschreven ook nog eens vast kunnen leggen in een kort filmpje.
's Avonds hebben we een nachtwandeling gemaakt. Dit was erg leuk want we gingen op zoek naar insecten, kikkertjes en andere kruipende diertjes. We hebben er enorm veel gezien: de 10 cm grote neushoornkever, veel soorten kikkertjes, een tarantula hoog in de bomen (het leken er wel twee maar het was er echt maar eentje...), een slapende vogel (grappig om te zien zo'n bolletje in de boom) en als hoogtepunt de Bornean Hornfrog. Deze wordt weinig gezien en we hadden wederom erg geluk (mams, je poppetje zit in onze fototas..., bijgelovig?).
Ons verblijf aan Danum Valley zullen we nooit meer vergeten.

Tabin Wildlife Reserve, 17 - 19 december 2010
Onze laatste plek in Borneo was het Tabin Wildlife Reserve. Wederom een mooie locatie en erg mooi aangelegd aan een kabbelend riviertje. We kregen een huisje dat erg mooi lag tegen de heuvel. Wat wel een dubbel gevoel geeft in dit gebied is dat Tabin aan de rand ligt van heel veel palmolieplantages. Op Borneo is dit zeker de grootste bron van inkomsten. Helaas heeft hier wel veel regenwoud voor moeten wijken. Wij kijken hier iets anders tegenaan dat de lokale mensen. Zelfs de gidsen vinden het 'normaal'. We hebben hier gewandeld maar de lange trips waren voornamelijk met de jeep. We hebben een wandeling gemaakt naar de mud vulcano. Wij dachten dat het een toeristisch iets was, maar dat bleek niet zo te zijn. Niet zoals de plaatjes doen vermoeden; jezelf insmeren met modder, maar een plek waar juist wilde dieren van de zouten en mineralen komen snoepen. Toen we aan kwamen lopen stond er een grote groep wilde zwijnen. Wauw, zo goed en zo veel en zo groot hadden we ze nog niet gezien. We hebben er ruim een half uur boven in de uitkijktoren gezeten. Helaas weinig gezien, behalve een grey leaf monkey met jong en wat vogeltjes.
Daarna door de modder terug gebanjerd en op de terugweg zagen we nog een leopard cat. Hij liep op de weg en door dat hij schrok van het voertuig ging het gras in. Hij keek nog even in het lampje van de schijnwerper. Het is een klein katje, iets groter dan de huiskat met een mooie vacht. Daaraan dankt hij ook zijn naam: de spotten van de luipaard met een klein kattenhoofdje. Op de heenweg stak er trouwens nog heel snel een cobra over. We hebben ‘m heel snel voorbij zien schieten en toen was ‘ie verdwenen.
Tijdens de ochtendwandeling hebben we voor het eerst de Bornean Gibbons gezien. We hebben ze al zo vaak gehoord in de verte, hun roep is namelijk één van de mooiste en luidste van het oerwoud. Wat een overactieve, handige aapjes zijn dit. Stilzitten daar hebben ze niet van gehoord (goh waar kennen we dat van????). Hoog in de kruinen van de bomen verscholen springen ze van tak naar tak en laten ze zich vallen van boom naar boom. Aardigheid om naar te kijken.
Na het ontbijt vertrokken we om 09.30 uur naar de 'core area' van Tabin Wildlife Reserve. Dit is het enige stuk waar in Tabi nog primary forest is. Helaas weinig / geen wildlife gezien. Op het hoogste punt zagen we nog wel een arend die niet een slang had gevangen hoog in de boom. Hij zat er rustig met de slang tussen zijn poten en we hebben hem niet de slang zien opeten. Hij had blijkbaar alle tijd.
Op de terugweg zijn we nog gestopt om vleesetende plantjes van dichtbij te bekijken. Ze eten insecten en spinnetjes. Het is een kelkje dat open is en als er een insect ingekropen is dan sluit het dekseltje en start het verteringsproces. Minder leuke dood als je gevangen wordt door een plantje en dan je einde een verteringsproces is. Iergh.

Voor ons stond onze laatste drive (de dusk drive) volledig in het teken om de alleen op Borneo voorkomende rhinocerus hornbill te spotten. En het is ons gelukt! Wauw wat een magnifiek dier. Wat een mooie vogel. Echt een schitterend beest met een onovertoffen snavel. De meest bizarre snavel; knalrood met geel en met een hoorn er boven op. Verder een rood kraaloogje en een zwart met wit gestreepte staart. We hebben er zeker 20 - 30 minuten bij staan kijken en genieten van deze vogels. Het was er trouwens niet eentje. Eéntje zat rustig in palmboom vruchten te eten en merkte ons niet eens op. Daarna vloog hij naar de andere kant van de weg (naar het regenwoud) en bleef daar nog een tijdje rustig rondhuppelen. Daarna trad de avond in en werd het al snel donker. De lamp werd voor de dag gehaald en we zagen nog een hele mooie uil.
Vandaag zijn we met het openbaar vervoer van Lahad Datu naar Sandakan gereisd en vandaaruit met het vliegtuig naar Kuala Lumpur.
Borneo zit in ons hart en wie weet komen we er ooit nog een keertje terug op dit fascinerende eiland vol unieke natuur en wildlife.

Verder willen wij iedereen hele fijne kerstdagen toewensen en ook alvast een spetterend begin van het nieuwe jaar!

Veel liefs,
Pascal & Janneke